Khu vực và thế giới có khả năng sẽ bị nguy hiểm khi sự leo
thang của Trung Quốc không có giới hạn.
 |
Một cuộc tập trận của Hải quân Trung
Quốc năm 2013
|
Dựa trên những chính sách mới, hành động mới của Trung Quốc
tại Biển Đông, phía Mỹ cho rằng: Việc Trung quốc gấp rút xây dựng công trình
trên các đảo chiếm đóng ở biển Đông là nằm trong chiến lược “lát cắt xúc xích”
nhằm thay đổi nguyên trạng có lợi cho Trung Quốc ở Biển Đông. Bên cạnh đó, với
ý đồ là sau khi Trung Quốc đã hoàn thành các công trình quân sự kiên cố trên
đảo Hải Nam, quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa… cho dù Tòa trọng tài quốc tế đưa ra
phán quyết như thế nào trong vụ kiện Philippines hay Trung Quốc và ASEAN có đạt
được thỏa thuận về COC thì cũng không còn ý nghĩa gì.
Mỹ
đối phó Trung Quốc như thế nào?
Nhìn thấu mưu đồ của Trung Quốc và nhận định rằng sự tăng
cường hiện diện của Trung Quốc ở Biển Đông là hết sức đáng lo ngại, nên Mỹ đưa
ra ý tưởng “đóng băng” các hành động ở Biển Đông.
Ý tưởng “đóng băng” các hành động ở Biển Đông với mục đích
cản mạnh hành động của Trung Quốc, đồng thời ủng hộ sáng kiến của Việt Nam về
việc thảo luận các thành tố tích cực trong đề xuất của Mỹ, Philippines và của các
nước ASEAN khác là rất tốt, nhưng cần phải tính toán thời gian (hàm ý là cần
đẩy nhanh trong tình hình hiện nay).
Tuy nhiên, theo dự báo, Trung Quốc sẽ khó chấp nhận đẩy
nhanh tiến trình bàn bạc về vấn đề này và COC, mà cùng lắm chỉ đồng ý “chiến
thuật” (để làm giảm sức ép và chỉ trích từ ASEAN và các nước, nhất là tại các
Hội nghị ASEAN, EAS, APEC…).
Phân tích sâu về mưu đồ chiến lược của Trung Quốc,
tiến sĩ Philip Sounders – Viện Chiến lược- Học viện Quốc phòng Mỹ cho rằng,
Trung Quốc theo đuổi đồng thời hai mục tiêu chiến lược: duy trì hòa bình, ổn
định và bảo vệ chủ quyền, quyền lợi biển.
Như vậy, chính sách của Trung Quốc là tổ hợp nhiều thành tố
nhằm đảm bảo “căng thẳng có thể quản lý”. Theo đó, thứ nhất là Trung Quốc chủ
yếu dùng lực lượng chấp pháp, hạn chế dùng lực lượng quân sự, nhằm “giảm giá
phải trả về chính trị” và hạn chế leo thang căng thẳng thành xung đột quân sự.
Thứ hai, là “răn đe” các nước khác về hậu quả trong quan hệ, kinh tế, an ninh
nhằm buộc các nước này phải nhân nhượng.
Đồng thời, Trung Quốc tập trung cải thiện quan hệ với Mỹ
nhằm buộc các nước này phải nhân nhượng. Mặt khác, Trung Quốc tập trung cải
thiện quan hệ với Mỹ nhằm hạn chế sự ủng hộ của Mỹ đối với các nước tranh chấp
khác, thậm chí hy vọng Mỹ “kiềm chế” các nước này.
Tiến sĩ Philip Sounders cho biết thêm, Trung Quốc đang tin
rằng thời gian càng về sau càng có lợi, do cán cân khu vực sẽ ngày càng nghiêng
về Trung Quốc. Trung Quốc không cần nhân nhượng bây giờ mà dần dần các nước
khác phải nhân nhượng và chấp nhận vai trò chi phối của Trung Quốc ở khu vực.
Thách
thức nỗ lực của Mỹ
Mỹ ngày càng can dự nhiều hơn tại Biển Đông nhằm thực hiện
chiến lược tài cân bằng sang khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, đồng thời để đối
phó với thách thức từ phía Trung Quốc đối với Mỹ trong việc duy trì nguyên
trạng tại Biển Đông.
Chuyên gia Bonnie Glaser thuộc CSIS cho rằng, các căng thẳng
gần đây tại Biển Đông (Trung Quốc tuyên bố có thể lập Vùng nhận diện phòng
không trên biển Đông, căng thẳng với Philippines tại bãi Cỏ Mây, hạ đặt giàn
khoan Hải Dương – 981 trong vùng biển Việt Nam, mở rộng đảo Gạc Ma…) đã thách
thức các nỗ lực của Mỹ nhằm duy trì nguyên trạng tại Biển Đông, đồng thời giúp
Mỹ can dự nhiều hơn vào khu vực.
Để đối phó với thách chức từ phía Trung Quốc, Mỹ đã điều
chỉnh chiến lược để gây ảnh hưởng buộc Trung Quốc điều chỉnh chính sách “ít đối
đầu hơn” với các nước láng giềng tại Biển Đông.
 |
Con đường tơ lụa của Trung Quốc trên bộ
(màu đỏ) và trên biển (màu xanh)
|
Chiến lược này của Mỹ mang tính đa chiều và được triển khai
trên 9 hướng: (1) công khai phê phán các hành vi của Trung Quốc làm mất ổn định
khu vực; (2) chủ động vận động sự ủng hộ cho việc sử dụng các cơ chế tài phán
quốc tế; (3) tăng cường tần suất và sự hiện diện của hải quân Mỹ; (4) tăng
cường năng lực cho các đồng minh và đối tác; (5) khuyến khích các nước đa
phương nhằm giảm nguy cơ, quản lý tranh chấp và thúc đẩy hợp tác; (7) chủ động
đề xuất các sáng kiến nhằm giảm căng thẳng; (8) củng cố các cơ chế an ninh và
kinh tế ở khu vực; (9) củng cố ASEAN, quan hệ Mỹ - ASEAN và tính đoàn kết cũng
như vai trò trung tâm của ASEAN trong các cơ chế khu vực.
Theo Tiến sĩ Patrick Cronin – Giám đốc Chương trình An ninh
châu Á – Thái Bình Dương/-Trung tâm An ninh Mỹ, thời gian tới, để đóng vai trò
lớn hơn và làm thay đổi thái độ gây hấn của Trung Quốc trong khu vực, Mỹ cần
thực hiện một số biện pháp sau: (1) Mỹ cần duy trì sự hiện diện trong khu vực
qua các hoạt động tập trận chung hay cho phép tàu chiến ghé thăm các cảng trong
khu vực; (2) giúp đỡ xây dựng năng lực tự bảo vệ cho các nước, nhất là lực
lượng chấp pháp trên biển; (3) hỗ trợ các hợp tác của khối ASEAN; (4) chia sẻ
thông tin tình báo.
Tiến
sỹ Patrick Cronin cũng đề nghị Mỹ nên xem xét bãi bỏ lệnh cấm vũ khí sát thương
cho Việt Nam.
Tuy nhiên, Chủ tịch ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ Mike Rogers
lưu ý Mỹ cần tránh xung đột trực tiếp với Trung Quốc nhưng cần có hành động
ngăn chặn Trung Quốc, trong đó phải tăng cường hỗ trợ và mở rộng hợp tác hơn
nữa với các nước đồng minh và bạn bè trong khu vực.
Đồng quan điểm này, chuyên gia Bonnie Glaser thuộc CSIS cũng
cho rằng, vai trò của Mỹ tại Biển Đông là làm giảm căng thẳng trong khu vực.
Trừng
phạt Trung Quốc?
Mục tiêu chiến lược cao nhất của Trung Quốc là độc chiếm
biển Đông. Việc Trung Quốc quyết định thực hiện tham vọng này bằng mọi giá
khiến Biển Đông đang trở thành khu vực nguy hiểm nhất trên thế giới.
Ông Yoji Koda – Nguyên Tư lệnh Lực lượng phòng vệ Hải quân
Nhật Bản cho rằng: thời gian qua, Trung Quốc đã thực hiện một loạt các hành
động mang tính khiêu khích và leo thang căng thẳng trên Biển Đông như: đưa giàn
khoan vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam; chặn đường tiếp tế của
Philipines ở bãi Cỏ Mây; chiếm bãi cạn Hoàng Nham /Scarborough; tôn tạo ở đảo
Gạc ma và những hành vi gây hấn ở bãi Tăng Mẫu…
Điều đó cho thấy Trung Quốc quyết tâm độc chiếm Biển Đông
bằng mọi giá và đây là mục tiêu chiến lược cao nhất của Trung Quốc. Biển Đông
đang trở thành khu vực nguy hiểm nhất trên thế giới và nếu có xung đột xảy ra
trên vùng biển này thì Nhật Bản sẽ là nước bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất do có
tới 83% lượng dầu nhập khẩu của Nhật Bản đi qua đây.
Ông Yoji Koda cho biết thêm, vấn đề thực sự nghiêm trọng
trên thực địa hiện nay là quá trình Trung Quốc xây dựng các đảo nhân tạo để từ
đó có thể xây dựng các cảng biển nước sâu, tiến tới xây dựng các căn cứ quân sự
chiến lược nhằm kiểm soát toàn bộ Biển Đông.
 |
Hoạt động "thăm dò dầu khí"
của Trung Quốc trên giàn khoan Hải Dương-981 trong vùng đặc quyền kinh tế, thềm
lục địa của Việt Nam
|
Theo đó, hiện ở phía Bắc Biển Đông Trung Quốc đã kiểm soát
đảo Phú Lâm; tại đảo Gạc Ma ở phía Nam quần đảo Trường Sa, Trung Quốc đã bắt
đầu xây dựng đường băng; Trung Quốc đã chiếm giữ bãi cạn Hoàng Nham ở phía Đông
của Biển Đông.
Nếu Trung Quốc cải tạo và xây dựng Gạc Ma và bãi Hoàng Nham
thành các cơ sở cảng biển/ căn cứ quân sự, thì cùng với căn cứ quân sự ở đảo
Hải Nam và các cơ sở đã được xây dựng trên đảo Phú Lâm/ quần đảo Hoàng Sa,
Trung Quốc sẽ tạo được thế chân kiềng hoàn toàn kiểm soát được Biển Đông và sẽ
thiết lập Vùng nhận dạng phòng không tại đây.
Tuy nhiên, điểm yếu của các vị trí này là dễ bị tấn công
bằng tên lửa.
Ông Yoji Koda cho rằng, Nhật Bản và Mỹ biết rõ mục tiêu cuối
cùng cũng như cách thức Trung Quốc thực hiện mục tiêu đó, nhưng hiện chưa rõ sẽ
ngăn chặn việc Trung Quốc thực hiện mục tiêu của mình bằng cách nào.
Việc Trung Quốc ngày càng quyết đoán hơn với việc liên tiếp
mở rộng chiếm đóng trên thực địa tại Biển Đông là do Trung Quốc hầu như không
phải chịu bất cứ hậu quả nào.
Nhiều chuyên gia, học giả Nhật Bản, Mỹ tại Đối thoại có cùng
chung nhận định: điểm nổi bật trong quá trình Trung Quốc mở rộng chiếm đóng
trên thực địa tại Biển Đông là Trung Quốc hầu như không phải chịu bất cứ hậu
quả nào. Điều này, xuất phát từ một số nguyên nhân: (1) Trung Quốc ngày càng
mạnh hơn, đặc biệt là sức mạnh quân sự và Trung quốc thấy cái giá phải trả thấp
hơn nhiều cái lợi thu được từ chính sách quyết đoán này; (2) Mỹ đã không có
hành động tương xứng với lời nói.
Một số chuyên gia đã chỉ trích Mỹ và cho rằng Mỹ cần lãnh
đạo để đối phó, đẩy lùi những hành vi gây hấn và chiếm đóng của Trung Quốc. Nếu
các nước liên quan buộc Trung Quốc “phải trả giá” và cái giá này lớn hơn nhiều
lần cái Trung Quốc thu được thì Trung Quốc sẽ buộc phải cân nhắc kỹ hơn trước
khi hành động. Thậm chí có ý kiến cho rằng, nên áp dụng một số biện pháp trừng
phạt đối với Trung Quốc, mặc dù khả năng này khó.
Trả lời cho câu hỏi đâu là giới hạn của sự leo thang của
Trung Quốc? Một số học giả của Nhật Bản cho rằng: không rõ đâu là giới hạn của
sự leo thang này. Vấn đề còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: sự cạnh tranh ngày
càng gia tăng giữa các phe phái ngay trong chính quân đội Trung Quốc. Ví dụ,
lực lượng không quân Trung Quốc có thể đòi hỏi tăng ngân sách để phục vụ việc
duy trì kiểm soát Vùng nhận dạng phòng không đã thiết lập trên biển Hoa Đông và
có thể thiết lập vùng tương tự ở Biển Đông. Như vậy, khu vực và thế giới có khả
năng sẽ bị nguy hiểm khi sự leo thang của Trung Quốc không có giới hạn./.
Nguồn: VOV
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét