Có người
lo ngại rằng việc đưa vụ kiện ra cơ quan tài phán quốc tế sẽ không đem lại kết
quả như mong đợi hay có thể dẫn đến việc Trung Quốc “trừng phạt kinh tế” Việt
Nam. Thay vì lo lắng trước những tình huống khó kiểm soát được, nên chăng chỉ
tập trung chuẩn bị tốt các một đội ngũ nhân lực đủ sức đương đầu và xử lý tốt
các tình huống bằng các kỹ thuật pháp lý.
 |
|
Giàn khoan HD981 được
TQ ngang ngược hạ đặt trái phép trên vùng biển VN
|
Trước tình hình Trung Quốc ngày càng đẩy căng thẳng leo
thang trên biển Đông, Việt Nam luôn thể hiện quyết tâm sẵn sàng khởi kiện
Trung Quốc ra tòa án quốc tế nếu Bắc Kinh vẫn không rút giàn khoan Hải
Dương-981 (Haiyang Shiyou-981) ra khỏi vùng biển Việt Nam
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã khẳng định Việt Nam đang “cân
nhắc các phương án để bảo vệ mình, kể cả phương án đấu tranh pháp lý, theo luật
pháp quốc tế”.
BBT xin giới thiệu loạt bài của luật sư Trinh Nguyễn(*) và
đồng nghiệp, phân tích lý do tại sao Việt Nam nên khởi kiện, những thách
thức sẽ phải đương đầu cũng như những luận cứ cần thiết cho vụ kiện này.
Kỳ 2: Các kịch bản có thể xảy ra và cách giải
quyết
Nếu Trung Quốc “trừng phạt kinh tế” và rút đầu tư
khỏi Việt Nam
Có người lo ngại rằng việc đưa vụ kiện ra cơ quan tài phán
quốc tế có thể dẫn đến việc Trung Quốc “trừng phạt kinh tế” Việt Nam.
Nếu Việt Nam e ngại ảnh hưởng kinh tế của người hàng xóm
khổng lồ, thì mối quan ngại ấy cũng có thể được giải quyết một cách tích cực
hơn là phương án “án binh bất động”.
Một môi trường đầu tư tốt sẽ thu hút được các nhà đầu
tư. Một trong những điều tạo nên môi trường đầu tư tốt là sự thể hiện của
nước nhận đầu tư trong việc đủ mạnh mẽ và kiên quyết bảo vệ của quyền và ổn
định xã hội bằng con đường luật pháp.
Tôi có nhận một vài câu hỏi của các nhà đầu tư tiềm năng về
cơ hội đầu tư thay thế trong trường hợp các nhà đầu tư Trung Quốc rút đi. Nói
một cách ví von, vì ở cạnh môt người hàng xóm to hơn khỏe hơn cho nên chúng ta
càng cần phải nói lên tiếng nói của mình để có những bên thứ ba trung lập nghe
và giúp phân xử.
Nếu kết quả vụ kiện không như mong đợi
 |
|
Tàu cá TQ có sự
hỗ trợ của tàu hải cảnh hung hãn lao vào cản phá tàu cá VN
gần khu vực Bắc Kinh
hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương-981
|
Cũng có người quan ngại rằng, việc khởi kiện sẽ không đem
lại kết quả như mong đợi, khi đó, Việt Nam sẽ ở thế bất lợi hơn.
Trong môt vụ kiện, rất khó có thể đoán được chính xác những
tình huống sẽ xảy ra. Sự thành công của một vụ kiện phụ thuộc vào nhiều yếu tố,
như yếu tố về chứng cứ, khả năng biện luận, niềm tin vào chính nghĩa…
Do đó, thay vì lo lắng trước những tình huống khó kiểm soát
được, nên chăng chỉ tập trung chuẩn bị tốt các một đội ngũ nhân lực đủ sức
đương đầu và xử lý tốt các tình huống bằng các kỹ thuật pháp lý.
Cho dù điều gì xảy ra đi nữa, kể cả trường hợp phía bên kia
sử dụng những thủ thuật pháp lý để né tránh vụ kiện, thì bằng việc đưa vụ kiện
ra cơ quan tài phán quốc tế, Việt Nam đã đạt được mục đích thu hút dư luận quốc
tế.
Nếu Trung Quốc từ chối không xuất hiện tại vụ kiện
Tùy thuộc vào việc chọn cơ quan tài phán quốc tế nào, ta sẽ
có cách để xử lý các thủ thuật pháp lý của bên bị kiện trong việc trốn tránh
hầu tòa trọng tài quốc tế
Có thể trả lời chung về cách xử lý thông thường khi một bên
không hợp tác trong một vụ kiện tại một trung tâm trọng tài.
Cụ thể, trong một vụ trọng tài quốc tế, chiêu thức thông
thường nhất thường thấy của một bên không thiện chí là không chấp nhận /không
thừa nhận thẩm quyền của trọng tài.
Bởi trọng tài là cơ quan tài phán được thành lập và có thẩm
quyền xét xử dựa vào thỏa thuận của hai bên. Sự thỏa thuận này có thể được thể
hiện trước hoặc sau khi có tranh chấp xảy ra.
Khi một bên không muốn đưa vụ việc ra trọng tài, họ có thể
phủ nhận hoặc thách thức bên khởi kiện tìm bằng chứng rằng có một sự tồn tại
của thỏa thuận trọng tài.
Khi đó, bên khởi kiện phải chứng minh được rằng cả hai bên
đã có ý định tham gia trọng tài, ví dụ như trong trường hợp này, hội đồng trọng
tài sẽ xem xét xem ý đồ của các bên thông qua việc các bên có phải là các nước
tham gia các công ước nền tảng cho hoạt động của cơ quan tài phán trọng tài hay
không.
Có thể nói lại rằng, hai công ước nền tảng của Tòa trọng tài
Thường trực (PCA) là công ước giải quyết các tranh chấp Thái Bình Dương đã được
cả Việt Nam và Trung Quốc tham gia.
Hơn nữa, công ước luật biển 1982 mà các bên sẽ viện dẫn để
chứng minh xem hành động của mỗi bên tại vùng biển mà Trung Quốc đặt giàn khoan
là phù hợp với luật pháp quốc tế hay không cũng đã được cả hai nước tham gia.
Vấn đề còn lại là các chuyên gia pháp lý sẽ chứng minh bằng
cách nào sự tồn tại của thỏa thuận trọng tài này giữa hai nước.Và đây là một bí
mật then chốt của vụ kiện trong trận chiến về thủ tục mà không thể bàn trên mặt
báo.
Một vấn đề khác mà bên khởi kiện có thể gặp trở ngại là việc
bên kia bác bỏ hoặc không chấp nhận hoặc không đề cử trọng tài viên. Khi
đó bên có thẩm quyền chỉ định sẽ chỉ định hội đồng trọng tài.
Nếu trong trường hợp bên khởi kiện không chứng minh được sự
tồn tại của thỏa thuận trọng tài thì chúng ta cần phải nghiên cứu lại khả năng
khởi kiện tại những cơ quan tài phán khác có thẩm quyền đối với hai bên trong
vụ kiện.
Cần chuẩn bị gì cho vụ kiện
Có rất nhiều công việc cần phải chuẩn bị cho một vụ kiện.
Tạm thời đề cập đến 2 phần lớn: 1) Chuẩn bị chứng cứ và chiến lược, trong đó có
chiến lược về nhân sự và sự phối hợp nhịp nhàng giữa các thành viên trong đội
task force trên chi ến trường pháp lý; 2) Nghiên cứu đối phương và phản biện.
Trước khi có các bước như trên thì điều quan trọng nhất là một tổ tư vấn phải
được thành lập gồm những chuyên gia pháp lý hàng đầu và những nhà nghiên cứu từ
nhiều bộ môn lịch sử, chính trị học, ngoại giao…
Theo tôi, nếu là việc đấu tranh ngoại giao thì bộ ngoại giao
sẽ là người phối hợp; nhưng nếu là một vụ kiện thì người đứng ra phối hợp phải
là một nhóm các luật sư, chuyên gia pháp lý được chọn lựa.
Nhóm tư vấn này sẽ nghiên cứu lập ra các phương án khởi kiện
và họp bàn với các chuyên gia được đề cử liên quan đến lịch sử, ngoại giao
chính trị, khoa học để tìm hiểu điểm mạnh và điểm yếu của từng chứng cứ trước
khi sắp xếp các yêu cầu khởi kiện và các lý luận bảo vệ.
Đây là một khối lượng công việc khổng lồ, cần tập hợp nhiều
đầu mối.Tôi đoán rằng một bộ phận như thế đã được thành lập.Tuy nhiên, việc lựa
chọn chuyên gia pháp lý có lẽ chưa bắt đầu cụ thể.
Cũng có thể là cho đến thời điểm này thì bộ ngoại giao là cơ
quan điều phối vì nắm giữ những chứng cứ. Phải chăng đã đến lúc cần có sự tham
gia tích cực và cụ thể hơn của những chuyên gia pháp lý vì thời gian không còn
nhiều nữa.
Câu hỏi kế tiếp sẽ là chọn tư vấn nào? Việt Nam hay nước
ngoài? Hay cả hai.
Có lẽ phương án chọn cả hai chuyên gia pháp lý trong và
ngoài nước là hợp lý nhất. Có nhiều ý kiến cho rằng đây là vụ kiện quốc tế cần phải
có những kiến thức quốc tế của những hãng luật chuyên tranh tụng về vấn đề công
pháp. Điều này hợp lý.
Tuy nhiên, có một điều cần được cân nhắc, đây là một vụ kiện
liên quan đến chủ quyền, một vấn đề thiêng liêng bậc nhất đối với tất cả người
dân Việt Nam.
Trên trận tuyến ngoại giao cũng như trận tuyến pháp lý,
không chỉ có kỹ thuật pháp lý mà những yếu tố khác như vị thế quốc gia và quan
trong hơn là lòng yêu nước sẽ là một sức mạnh vô hình để tạo nên một vị thế
Việt Nam.
Trong lễ thành lập ngày truyền thống của luật sư trong tháng
10.2013, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã thông tin rằng đang có khoảng hơn 70 vụ
tranh chấp quốc tế mà Việt Nam là một bên trong các vụ kiện và nhấn mạnh rằng
luật sư Việt Nam cần lớn mạnh để tham gia.
Phải chăng đây là một cơ hội để những luật sư Việt nam đủ
tầm thể hiện năng lực và sức mạnh của lòng yêu nước?
(*). “Trinh Nguyễn
là luật sư tốt nghiệp thạc sĩ luật tại đại học Queensland University
(Australia). Cô có kinh nghiệm làm việc với các hãng luật quốc tế như
Freehills, Phillip Fox, HopGood Ganim.”
Chủ quyền biển đảo (tổng hợp)
Theo: Thanhnien
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét