Tòa trọng tài thường trực (PCA) là tòa án mà Philippines đã nộp hồ sơ
kiện Trung Quốc về vụ tranh chấp giữa hai nước về chủ quyền lãnh thổ ở Biển
Đông.
Với
việc ký kết Hiệp định nước chủ nhà với Tòa trọng tài thường trực (PCA) ngày
23/6 vừa qua, Việt Nam đã chính thức công nhận Tòa trọng tài thường trực có tư
cách pháp lý cần thiết để tiến hành các hoạt động giải quyết hòa bình các tranh
chấp quốc tế thông qua trọng tài, trung gian, hòa giải và ủy ban điều tra. PCA
sẽ có tư cách pháp lý để cung cấp các hỗ trợ thích hợp khác liên quan đến hoạt
động giải quyết hòa bình các tranh chấp quốc tế do Tòa trọng tài thường trực
tiến hành tại Việt Nam, cũng như tiến hành các hoạt động hợp tác với Việt Nam.
 |
|
Tòa án Trọng tài
Thường trực (Permanent Court of Arbitration, PCA) có trụ sở tại Lahaye, Hà Lan
|
PCA
là một tổ chức liên chính phủ có trụ sở tại The Hague (Hà Lan) gồm 115 quốc gia
thành viên, được thành lập vào năm 1899 để xét xử tranh chấp giữa các quốc gia
thành viên. PCA có thẩm quyền giải quyết tất cả các tranh chấp, bao gồm cả
tranh chấp lãnh thổ, giữa các quốc gia thành viên, trừ khi các quốc gia thỏa
thuận lựa chọn một phương thức giải quyết khác.
PCA
cũng chính là tòa án mà Philippines đã nộp hồ sơ kiện Trung Quốc về vụ tranh
chấp giữa 2 nước về chủ quyền lãnh thổ ở Biển Đông tuy nhiên cho đến nay Bắc
Kinh vẫn từ chối tham gia quá trình tố tụng. Ngày 3/6 vừa qua, PCA thông báo
Tòa đã yêu cầu Trung Quốc đến ngày 15/12 phải nộp hồ sơ phản biện.
Vì sao nên kiện
Trung Quốc ra PCA?
Giáo
sư Luật Erik Franckx, thành viên của PCA cho rằng Việt Nam nên khởi kiện Trung
Quốc. Có nhiều nội dung để kiện như phân định vùng biển, gây ô nhiễm vùng biển…
Tuy nhiên lời khuyên mà giáo sư Franckx đưa ra là Việt Nam có thể chọn vấn đề
như Philippines theo đó yêu cầu Trung Quốc phân định rõ đường 9 đoạn.
 |
| Giáo sư Luật Erik Franckx, thành viên của PCA. |
Giáo
sư Frankx giải thích rằng khi khởi kiện ra Tòa án công lý quốc tế (ICJ) bắt
buộc phải có hai bên chấp nhận. Trong tình hình hiện nay, khả năng kiện ra tòa
này rất khó vì Trung Quốc có thể từ chối. Ví dụ như Nhật Bản, họ chủ động đưa
những vụ việc tranh chấp đảo Senkaku ra tòa công lý nhưng phía Trung Quốc không
có phản hồi. Tuy nhiên, nếu kiện Trung Quốc dựa vào những cơ chế giải quyết tranh
chấp bằng UNCLOS lên PCA theo cách của Philippines là một cách hợp lý vì Trung
Quốc cũng tham gia ký UNCLOS nên phải có trách nhiệm thực hiện.
Đồng
quan điểm với giáo sư Frankx, giáo sư Jerome Cohen, Viện luật pháp Hoa Kỳ –
châu Á cho rằng, Việt Nam có thể tham gia vụ kiện cùng với Philippines hoặc tự
khởi kiện Trung Quốc.
Ông
Cohen cũng cho rằng, có thể kiện Trung Quốc mà không cần có sự tham gia của
Trung Quốc (như Trung Quốc đã làm trong vụ kiện của Philippines). Điều này cũng
là một cách để thế giới thấy được rằng Trung Quốc đang cố tình lảng tránh và
không quan tâm đến việc giải quyết vấn đề hiện nay bằng con đường hòa bình.
Theo
giáo sư Cohen, khi kiện Trung Quốc ra toà án quốc tế thì điểm mấu chốt không
phải ai mạnh hơn ai mà là công lý, chính nghĩa thuộc về ai.
Kiện để thế
giới thấy yêu sách phi lý của Trung Quốc
Chia
sẻ về vụ kiện của Philippines đối với Trung Quốc, Giáo sư Renato DeCastro,
trường Đại học De La Salle, Manila, Philippines cho biết, đến nay Trung
Quốc không giải thích rõ ràng “đường 9 đoạn” là gì. Trong các cuộc tranh luận,
Trung Quốc có lúc cho rằng “đường 9 đoạn” là “lãnh hải”, nhưng có lúc lại là
“vùng đặc quyền kinh tế (EEZ)”. Trung Quốc từ chối giải thích “đường 9 đoạn”
cho dù họ thừa biết.
 |
| Giáo sư Renato DeCastro, trường Đại học De La Salle, Manila, Philippines |
“Đó
chính là lý do vì sao Philippines kiện Trung Quốc lên Tòa án trọng tài quốc tế
về Công ước Luật biển, với hi vọng tòa án yêu cầu Trung Quốc giải thích “đường
9 đoạn” là gì và từ đó tòa đưa ra phán quyết “đường 9 đoạn” là không phù hợp
với Luật quốc tế và dĩ nhiên mọi người đều biết là Trung Quốc là một thành viên
tham gia Công ước quốc tế về Luật biển (UNCLOS)”, giáo sư Renato nói.
Về
kết quả vụ kiện, giáo sư Renato cho biết, ít nhất cho đến nay mọi người nhận
biết được vấn đề và đang bàn luận về nó. Điều này đã khiến Trung Quốc bị đẩy
vào thế luôn phải đi biện hộ. Mỹ, Nhật và các nước đã thể hiện sự ủng hộ đối
với Philippines và các cuộc bàn luận đã gây áp lực đối với Trung Quốc.
Trung
Quốc bảo lưu những điều khoản không có lợi cho mình với UNCLOS
Về
nguyên tắc, các nước ký UNCLOS đều chịu phán quyết của tòa án biển quốc tế,
nhưng mỗi nước khi ký đều có quyền tuyên bố bảo lưu, không chấp nhận thẩm quyền
phán xử của tòa án quốc tế trong lĩnh vực nào.
Trung
Quốc đã có ý đồ từ rất sớm nên đã bảo lưu theo điều 298 của UNCLOS loại trừ cả
bốn cách quốc tế giải quyết tranh chấp theo luật biển, đặc biệt là tòa án quốc
tế giải quyết tranh chấp liên quan đến chủ quyền đảo…
Tuy nhiên có một nghĩa vụ căn bản của thành
viên Liên Hiệp Quốc mà Trung Quốc không thể loại trừ. Đó là khoản 3 điều 2 Hiến
chương Liên Hiệp Quốc và điều 279 UNCLOS đều quy định các nước thành viên có
nghĩa vụ giải quyết tranh chấp bằng con đường hòa bình, không được sử dụng vũ
lực, và nghĩa vụ này không bị loại trừ bởi bất kỳ tuyên bố nào.
Về vấn đề này, giáo sư Giáo sư Luật Erik Franckx,
thành viên của Tòa trọng tài thường trực cho biết: “Khi ký UNCLOS, Trung Quốc
đã khôn ngoan tự loại bỏ mình ra một số điều khoản có tính chất ràng buộc là
những quyền bình thường của các nước tham gia. Bằng cách bảo lưu một số điều
khoản trong UNCLOS, nên khi vấn đề được đưa ra tòa, Trung Quốc có khả năng nói
rằng vấn đề này thuộc các loại trừ của họ. Đó cũng sẽ là một trong những khó
khăn nếu Việt Nam kiện Trung Quốc theo Công ước Luật biển”.
Giáo sư Frankx cũng cho rằng, dù kết quả xấu
nhất là Toà không có khả năng đưa ra phán xét thì đây cũng là một quá trình nêu
quan điểm, thuyết phục ý kiến của dư luận thế giới.
“Đây là một cách văn minh để giải quyết tranh
chấp, vẫn thúc đẩy hợp tác. Dù chạy đua các vụ kiện còn hơn là chạy đua vũ
khí”, giáo sư Frankx nhận định./.
Chủ quyền biển đảo (tổng hợp)
Theo: VOV
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét